در دنیای پیچیده و پرچالش امروز، حفاظت از اموال و جان انسانها در برابر خطرات ناشی از آتشسوزی اهمیت بسیار بالایی دارد.
سیستمهای اطفا حریق به عنوان خط اول دفاع در مقابله با این خطرات، نقش حیاتی در حفظ ایمنی و امنیت محیطهای کاری، تجاری و مسکونی ایفا میکنند.
در میان روشهای مختلف اطفا حریق، استفاده از دیاکسید کربن (CO2) به عنوان یک روش مؤثر و کارآمد شناخته شده است.
سیستم اطفا حریق CO2 با ویژگیهای منحصر به فرد و ویژگیهای منحصر به فرد خود در خاموش کردن آتشسوزیهای مختلف، ابزاری ضروری در طیف وسیعی از کاربردها به شمار میرود.
در این مقاله، به بررسی ویژگی و کاربرد سیستمهای اطفا حریق CO2 و نقش آنها در ایجاد محیطهای ایمنتر میپردازیم.
سيستم اطفا حريق اتوماتیک co2 چیست؟
می توان سيستم اطفا حريق اتوماتیک co2 را به عنوان یکی از متداول ترین گازهای اطفاء حریق به شمار آورد. شیر برقی co2، شیر پنوماتیک co2، سیلندر 68 لیتری co2 و نازل پاشنده co2 و … جزء موارد مصرفی این سیستم میباشد.
نارسانا بودن این گاز به این معنی است که اگر ابزار و وسایل حساسی در معرض سیستم اطفاء حریق co2 قرار بگیرند، خطری تهدیدشان نمیکند و همین مسئله گویای خرابی و خسارت کم استفاده از سیستم اطفاء حریق co2 است.
قیمت ارزان گاز، آسیب نرساندن به تجهیزات الکترونیکی، سرعت عمل بالا، نداشتن ضرر برای طبیعت، سهولت در شارژ مجدد و قابلیت اطفاء از جمله مزایای دیگر این گاز به شمار می رود.
دی اکسید کربن گازی بیرنگ، بیبو، خشک و غیرمخرب و یکی از آشناترین مواد شیمیایی است از آنجا که این گاز از هوا سنگین تر است، لذا روی آتش را می پوشاند و آن را خاموش میکند.
شرکت فاراد صنعت چابک در این بخش به بررسی سیستم اطفا حریق اتوماتیک co2 پرداخته است. سیستم اطفاء حریق گازی دی اکسید کربن (co2) روشی مؤثر جهت اطفا حریق است.
در این روش با توجه به این موضوع که اکسیژن یکی از 3 ضلع مثلث حریق میباشد، با افزایش دی اکسید کربن سعی بر کاهش میزان اکسیژن محیط میکنیم و در نهایت اطفاء حریق انجام میشود.
در چه فضاهایی از سیستم اطفاء حریق اتوماتیک co2 استفاده می شود؟
استفاده از تجهیزات و سیستم اعلام و اطفاء حریق مختلف، به دلیل تفاوت فضاهایی است که حریق در آنها رخ میدهد. به عنوان مثال، فضایی که انسان در آن حضور دارد با فضایی که پر از دستگاههای الکترونیکی، کامپیوترها و سرورهای اطلاعاتی است نیاز به نوع متفاوتی از محافظت در برابر آتش دارند.
فضاهایی هستند که استفاده از آب برای مهار آتش، خودش یک خسارت و خرابی جداگانه محسوب میشود به همین دلیل سیستمهای اطفاء حریق بدون آب از جمله سیستم اطفاء حریق اتوماتیک co2 برای این فضاها (به عنوان مثال کتابخانهها، دیتاسنترها و…) استفاده میشود.
چند نوع سیستم اطفاء حریق اتوماتیک بدون آب وجود دارد. در اتاقهای سرور و فضاهایی که به طور معمول پرسنل در آن فعالیت میکنند، معمولا از سیستمهای اطفاء حریق پاک استفاده میشود. اما در فضایی که پرسنل کمی حضور دارند یا به طور کلی شخصی در محل حضور ندارد، معمولا سیستم co2 مورد استفاده قرار میگیرد.
این موارد شامل سیستم اطفاء حریق نیروگاهها، اتاق ژنراتور، اتاقهای ذخیره سازی مایع قابل اشتعال و ماشین آلات صنعتی بزرگ است.
اگرچه این سیستم در مهار آتش بسیار موثر عمل میکند اما برای سلامت افراد حاضر در محل خطر ایجاد میکند به همین دلیل معمولا در فضاهای بدون حضور افراد به کار میرود.
تجهیزات تشکیل دهنده سیستم اطفا حریق اتوماتیک co2
1- نازل پاشنده co2
همانطور که میدانید در سیستم اطفا حریق اتوماتیک co2 ماده اطفایی از طریق نازل پاشنده co2 که طبق محاسبات مهندسی در فضا نصب میشود تخلیه شده و حریق را اطفا میکند.
با توجه به الزامات فضای موجود و همچنین نوع اطفای توتال و یا لوکال باید از نازل مشخصی مانند نازل پاشنده co2 استفاده شود.
2- سلکتور ولو در سیستم اطفا حریق اتوماتیک co2
سلکتور ولو زیر مجموعه قطعات شیرهای صنعتی (اسپول ولو) می باشد که مجموعه آن جهت قطع و وصل و تنظیم سیال مورد استفاده قرار میگیرد و در مسیر آن قرار داده می شود که اصلی ترین کاربرد آن تنظیم پمپ هیدرولیک (شفت خروجی عقب تراکتور) می باشد آب بندی لوله باید به خوبی کمپرس شود.
سیستم اطفا حریق اتوماتیک co2 چطور آتشسوزی را مهار میکند؟
آتش برای ادامه سوختن نیاز به اکسیژن، مادهی سوختنی و گرما دارد. با حذف یکی از این سه عنصر، آتش میتواند مهار یا خاموش شود.
در حالی که برخی از عوامل اطفاء حریق، گرما را از این چرخه کم میکنند، یک سیستم اطفا حریق اتوماتیک co2 اکسیژن را برای مهار کردن آتش حذف میکند.
وقتی که سیستم اطفا حریق اتوماتیک co2، به وسیلهی دتکتورها وجود دود یا آتش را تشخیص میدهد، سریعا عامل دی اکسید کربن را در فضای مورد حفاظت پراکنده میکند.
افزایش سطح دی اکسید کربن و متعاقبا کاهش اکسیژن باعث مهار آتش سوزی و سپس خاموش شدن آن میشود.
کپسولهای آتشنشانی حاوی co2 هم عملکردی شبیه به همین سیستمهای اتوماتیک دارند.
گاز کرین دی اکسید در این کپسولها به صورت مایع نگهداری میشود و هنگامی که ضامن کپسول برداشته شده و دستهی آن فشار داده میشود، co2 به صورت گاز از این مخزن خارج میشود.
این موضوع باعث میشود دی اکسید کربن با سرعت بسیار زیادی به بیرون پاشیده شود، به دلیل همین سرعت، استفاده از co2 در مکانهایی که چیپ (تراشه)های الکترونیکی در فضا وجود دارد به هیچ عنوان توصیه نمیشود.
برخلاف سیستم اطفا حریق فوم و سیستمهای آبی، سیستم اطفا حریق co2 از طریق سرد کردن آتش عمل نمیکند به همین دلیل در آتشسوزی هایی که عامل جامد اشتعال پذیر دارند، نمیتواند تاثیرگذاری قابل توجهی داشته باشد.
کاربرد سيستم اطفا حريق اتوماتیک co2
سيستم اطفا حريق co2 معمولا برای آتش سوزی های کلاس B ( مایعات و گازهای قابل اشتعال ) و آتش سوزی کلاس C ( آتش سوزی الکتریکی با انرژی ) استفاده میشود.
طراحی سيستم اطفا حريق co2 به گونهای است که از گاز دی اکسید کربن غیر قابل اشتعال استفاده میشوند.
کپسول سیستم اطفا حریق co2 را میتوان به راحتی با عدم وجود فشارسنج تشخیص داد.
فشار در خاموش کننده آنقدر زیاد است که تکههای یخ خشک هنگام تخلیه ممکن است از سری آن بیرون بیاید.
کپسول آتش نشانی در سیستم اطفاء حریق اتوماتیک co2 یک دستگاه قابل حمل و فعال در برابر حریق است که با بیرون راندن دی اکسید کربن بر روی حریق کار میکند.
این دستگاه با جابجایی اکسیژن مورد نیاز حریق برای ادامه سوزاندن کار می کند و در درجه اول برای مهار کردن حریق که منبع سوخت آنها مایع یا گاز قابل اشتعال است، استفاده می شود.
کپسول های سيستم اطفا حريق co2 یک شکل بسیار متداول از کپسول آتش نشانی بوده و در شرایطی استفاده می شوند که کپسول های آتش نشانی قدیمی آب و فوم یا کپسول های شیمیایی مناسب نیستند.
در سيستم اطفا حريق co2، کپسول ها همچنین به ” خاموش کننده تمیز ” معروف هستند ، زیرا پس از اتمام استفاده هیچ اثری در محل مورد استفاده باقی نمی گذارند.
به طور خلاصه میتوان گفت:
استفاده از سیستم اطفاء حریق گاز CO2 مناسب مکانهایی که در آنجا به طور معمول انسان حضور دارد نمی باشد و در صورت تخلیه باعث مرگ آنها خواهد شد.
1. مخازن و مایعات قابل اشتعال شامل: حلال ها، تانک های رنگ و ورنیش، اتاق های تهیه و پمپاژ رنگ، سالن های رنگ آمیزی، مخازن نفت، اتاق های آزمایش موتور، موتورخانه، صنایع چــاپ و انتشارات، تانک های ته نشین کننده مواد آتش زا و…
2. مخاطرات الکتریکی و الکترونیکی شامل: پست های برق، تونل های کابل، اتاق های ترانس، اتاق سویچ گیر، و…
3. مخاطرات گروه A حریق شامل: آرشیوها و بایگانی های راکد و …
طراحی سيستم اطفا حريق co2
کپسول های آتش نشانی سيستم اطفا حريق co2 برای آتش سوزی مایع کلاس B طراحی شده اند و قابل استفاده در لوازم الکتریکی زنده هستند.
آتش سوزی های کلاس B که میتوان با خاموش کننده دی اکسید کربن خاموش کرد شامل مایعات و گازهای قابل اشتعال، حلال ها، روغن ، گریس ها ( به استثنای روغن / گریس های پخت و پز ) ، قیر ، رنگ های پایه روغن و لاک است.
آتش سوزی های کلاس C که شامل تجهیزات الکتریکی پر انرژی است را نیز می توان با سيستم اطفا حريق co2 خاموش کرد.
شیر برقی co2 و دیگر تجهیزات اکسیژن را جابجا شده تا آتش را خاموش کند. وقتی گاز co2 از کپسول آتش نشانی خارج می شود ، مانند یخ خشک به نظر می رسد.
این ” ابر ” co2 اکسیژن موجود در هوای اطراف آتش را کاهش داده و آن را خفه می کند.
این نوع خاموش کننده در خارج به دلیل رانش باد خوب کار نمی کند. باد می تواند دی اکسید کربن را از آتش خارج کرده و اکسیژن را به شعله باز گرداند.
محدوده تخلیه نسبتا کوچک است. هنگامی که co2 از کپسول آتش نشانی خارج می شود ، مانند گازها پخش می شود.
به همین دلیل ، محدوده تخلیه افقی جریان co2 به 3-10 پا محدود می شود. این محدوده تقریبا نصف محدوده متوسط یک خاموش کننده ABC است.
کپسول سيستم اطفا حريق co2 ، پس از اطفاء حریق هیچ گونه بقایایی بر جای نمی گذارند.
دی اکسید کربن اکسیژن رسانی را قطع کرده و با حضور سرد آن دمای آتش را پایین می آورد. هنگامی که گاز co2 آتش را خاموش کرد ، بدون ردیابی در هوا پخش می شود.
از تماس بین پوست برهنه و co2 توزیع شده خودداری کنید، زیرا می تواند باعث سرمازدگی { یخ زدگی بافت بدن در اثر سرما } شود!
دی اکسید کربن هنگامی که از کپسول آتش نشانی خارج می شود، به یخ خشک تبدیل می گردد. co2 بسیار سرد است و در صورت بروز آتش سوزی به خنک شدن مایعات قابل اشتعال یا وسایل الکترونیکی کمک می کند.
کپسول آتش نشانی سيستم اطفا حريق co2 چیست؟
به طور کلی در سيستم اطفا حريق co2 ، پنج نوع کپسول آتش نشانی اصلی وجود دارد. هر کدام برای محیط های مختلف با سوخت متفاوتی مورد استفاده قرار می گیرند.
سيستم اطفا حريق co2 به عنوان انتخابی مشتری برای اطفاء حریق الکتریکی مورد توجه قرار گرفته میشود که باعث محبوبیت آنها در محیط های کاری در ایران نیز شده است.
از آنجا که دی اکسید کربن یک ماده غیر رسانا است، خاموش کننده های co2 برای اطفاء حریق های الکتریکی ( کلاس C ) نیز مفید هستند و در ابتدا برای این منظور ساخته شدهاند.
ظاهر سیستم اطفا حریق co2 به گونهای است که دارای بدنه قرمز باریک تری نسبت به اکثر خاموش کنندهها هستند و همیشه یک نوار رنگ مشکی دور مخزن پیچیده شده است و از شیر برقی،…یک کپسول دی اکسید کربن همیشه نیز قابل تشخیص است ، زیرا نازل آن به یک شیپور سیاه ختم می شود.
همچنین می توانید برای تشخیص سيستم اطفا حريق co2 ، با نگاه کردن به برچسب توضیحات آن که روی مخزن حک شده است، شناسایی کنید. توضیحات برچسب باید شامل موارد زیر باشد :
نوع = دی اکسید کربن
سایز = اندازه ها می توانند از 2.0 کیلوگرم تا 5.0 کیلوگرم متغیر باشند
از دستورالعمل ها استفاده کنید
مواد قابل قبول برای استفاده
مزایای سیستم اطفا حریق اتوماتیک co2
عدم نیاز به پاکسازی : از آنجا که این سیستم به صورت گاز است، پاکسازی کمی دارد یا هیچ آسیبی به تجهیزات وارد نمی کند. برای اطفاء حریق که شامل تجهیزات الکتریکی تقویت شده است ، بی خطر است.
سرعت خاموش کردن زیاد : روش موثر این نوع سیستم می تواند تجهیزات زنده را سریع و با حداقل آسیب بعد از آسیب خاموش کند.
مقاوم در برابر سرما : دی اکسید کربن به طور کلی دارای یک شیپوری است که یخ نمی زند ، زیرا گاز co2 هنگامی که آزاد می شود یخ سرد است. شیپورها طوری طراحی شده اند که در برابر یخ زدگی مقاومت می کنند.
دوستدار محیط زیست
مواد خاموش کننده غیر سمی : به غذا، ماشین آلات یا تجهیزات رایانه ای آسیبی نمی رساند.
معایب سیستم
— نمی توانید در فضاهای محدود مانند خانهها استفاده کنید ، زیرا سطح اکسیژن را کم میکند.
— سيستم اطفا حريق co2 دارای محدوده تخلیه کوتاه هستند و در صورت وجود حرکات قابل توجه هوا تقریبا بی اثر است.
— از آنجا که اکسیژن را جابجا میکند، جو حاوی دی اکسید کربن کافی برای خاموش کردن آتش حاوی اکسیژن کافی نیست و می تواند موجب خفگی شود.
— این مدل کپسول ها در آتشسوزیهایی که شامل فلزات واکنشی مانند فسفر، منیزیم یا قابل احتراق هستند که اکسیژن خود را تامین می کنند، موثر نیستند.
تعمیر و نگهداری
طبق دستورالعمل لازم است هر 6 ماه یکبار کپسول های آتش نشانی توسط تیم سرویس بررسی شوند. با این حال ، توصیه می کنیم ماهی یکبار موارد زیر را برای سيستم اطفا حريق co2 بررسی کنید تا از عملکرد صحیح کپسول خود مطمئن شوید :
اطمینان حاصل کنید که سیستم توسط تجهیزات یا اشیاء دیگر که مانع دسترسی در مواقع اضطراری می شوند ، مسدود نشده باشد
فشار باید سطح توصیه شده باشد ، این بدین معناست که سوزن باید در منطقه سبز باشد – نه خیلی زیاد و نه خیلی پایین!
نازل و یا سایز قطعات مسدود نشده باشند
پین و آب بند درفشر سالم و بی عیب و نقص باشد
هیچ گونه فرورفتگی ، نشتی ، زنگ زدگی ، رسوبات شیمیایی و سایر علائم سوء استفاده / سایش وجود ندارد. هرگونه مواد شیمیایی خورنده ، روغن ، هر ماده کثیف و روغنی و چسبناک و غیره را که ممکن است روی کپسول آتش نشانی قرار گرفته باشد پاک کنید
هر چند وقت یکبار فشار سیستم اطفا حریق اتوماتیک co2 باید بررسی شوند { فرآیندی به نام آزمایش هیدرواستاتیک } تا از ایمنی سیلندر برای استفاده اطمینان حاصل شود.
سوالات متداول سیستم اطفا حریق اتوماتیک co2
1)آیا استفاده از کپسول سيستم اطفا حريق co2 بی خطر است ؟
استفاده از این کپسول ها در محیط های بیرون از خانه و نیمه پنهان بی خطر است. دی اکسید کربن گاز خطرناکی نیست ، با این حال نباید از این کپسول در محیط های محدود استفاده کرد، زیرا سطح اکسیژن را به شدت پایین میآورد.
2) هر چند وقت یکبار باید کپسول co2 را بازرسی کنیم ؟
تمامی کپسول های آتش نشانی صرف نظر از نوع آنها { آب، فوم، دی اکسید کربن و ABE } باید هر شش ماه یکبار بررسی شوند.
بسته به نوع کپسول، هر 1 تا 5 سال باید توسط سرویس دهنده مجاز سرویس و بررسی و شارژ شود.
3) آیا کپسول های اطفا حریق دی اکسید کربن پس مانده باقی ماندهای بر جای می گذارد ؟
خیر! یکی از دلایل محبوبیت این مدل کپسول ها این است که هیچ نوع پس مانده ای باقی نمی گذارند.
کاتالوگ | co2 nozzle | نازل پاشندهco2 | |
کاتالوگ | co2 cylinde bracket | بست نگهدارنده سیلندر co2 | |
کاتالوگ | co2 Discharge house | شیلنگ تخلیه co2 | |
کاتالوگ | co2 Cylinder valve | شیر سیلندر co2 | |
کاتالوگ | co2 CYLINDER | سیلندر co2 | |
کاتالوگ | PRESSURE SWITCH | کلید خودکار فشار | |
کاتالوگ | GAGE | گیج فشار |